Per 1 november 2021 gaat een nieuwe regel gelden in Frankrijk die gevolgen zou kunnen hebben voor de vererving van vermogen in Frankrijk.

Zoals bekend is Frankrijk sinds 17 augustus 2015 verplicht om de regels van de Europese Erfrechtverordening te volgen. Hierdoor is niet langer automatisch het Franse erfrecht van toepassing op de vererving van Franse onroerende zaken. Ook kan een Nederlander die in Frankrijk woont nu via het opmaken van een testament met een rechtskeuze voor Nederlands recht er voor zorgen dat het Nederlandse erfrecht van toepassing is op zijn gehele vermogen. De Europese Erfrechtverordening creëert deze mogelijkheid en zorgt voor duidelijkheid.

In het kader van de verbetering van de gelijkstelling van mannen en vrouwen is er nu een omstreden aanpassing gekomen van het Franse Burgerlijk Wetboek in artikel 913 Code Civil.

Een alinea is toegevoegd die er op neer komt dat wanneer aan de volgende criteria wordt voldaan:

• de overledene heeft vermogensbestanddelen in Frankrijk, én
• de overledene of é én van zijn kinderen woont in een EU-land of heeft de nationaliteit van een EU-land, én
• het volgens de Europese Erfrechtverordening van toepassing zijnde erfrecht is niet het Franse erfrecht, én
• het van toepassing zijnde buitenlandse erfrecht geeft geen enkel beschermingsmechanisme voor wat betreft de legitieme rechten van kinderen,

ieder kind bij de verdeling van de goederen in Frankrijk een compensatie kan eisen wanneer het kind uit de nalatenschap minder verkrijgt dan de legitieme rechten die dat kind heeft volgens de Franse legitieme regels. Deze compensatie kan alleen worden toegepast met betrekking tot Franse vermogensbestanddelen.

Daarnaast is volgens een toevoeging aan artikel 921 Code Civil de Franse notaris verplicht hierop alert te zijn. Wanneer de Franse notaris in het kader van de afwikkeling van de nalatenschap constateert dat een kind volgens het toepasselijke erfrecht geen legitieme rechten heeft, dan moet hij iedere in aanmerking komende erfgenaam (en het betreffende kind), individueel en voorafgaand aan de verdeling, op de hoogte stellen van het recht dat het kind heeft op grond van artikel 913 Code Civil.

De achtergrond voor deze wetsaanpassing is dat het erfrecht van sommige landen geen legitieme rechten toekent aan een kind. In landen waar het Anglo-Amerikaanse stelsel geldt (Verenigd Koninkrijk, USA, Malta, Ierland, sommige Aziatische en Afrikaanse landen) is het uitgangspunt dat de overledene zijn vermogen kan nalaten aan wie hij wil. Hij kan é én of meer van zijn kinderen dus onterven en, bijvoorbeeld, zonen bevoordelen boven dochters. De Franse wetsaanpassing is echter niet van toepassing op de (islamitische) erfrechtsstelsels waarin zonen veel meer krijgen dan dochters, omdat in die stelsels de kinderen (en dus ook de dochters) niet onterfd kunnen worden.

De aanpassing lijkt echter niet alleen van toepassing te kunnen zijn wanneer sprake is van Anglo-Amerikaans erfrecht. De nieuwe regel zou ook gevolgen kunnen hebben voor Nederlandse nalatenschappen waarin een kind een niet-opeisbare vordering krijgt op de langstlevende partner. Zou de niet-opeisbare vordering door de Fransen worden gezien als een situatie waarin sprake is van het ‘niet bestaan van legitieme rechten’ van een kind onder het toepasselijke erfrecht, dan wordt de afwikkeling van de nalatenschap naar Nederlands erfrecht in Frankrijk wel heel erg ingewikkeld wanneer er een langstlevende partner is.

Van alle kanten wordt kritiek geuit op deze nieuwe regel in de Franse wet. Ook in Frankrijk. De nieuwe regel is een schending van het Europese recht (de Europese erfrechtverordening). Het is te hopen dat het Europese Hof van Justitie de Franse wetgever snel op de vingers tikt.

De nieuwe regel is alleen van toepassing op nalatenschappen die vanaf 1 november 2021 openvallen. Maar vóór 1 november 2021 door de erflater tijdens leven gedane schenkingen moeten mede in aanmerking genomen worden voor de berekening van de legitieme portie volgens Frans erfrecht.